Cơ thể người lớn tuổi có nhiều thay đổi trong nhu cầu về dinh dưỡng và cả thể chất. Các hoạt động thường ngày cũng vậy, người lớn tuổi nên lựa chọn chế độ sinh hoạt hợp lý cho mình, làm việc hoặc nghỉ ngơi đúng điều độ. Không ít người lớn tuổi hiện nay, khi sống chung với công nghệ thì họ vẫn làm việc miệt mài trên laptop (Ví dụ: các nhà khoa học nghiên cứu trên máy tính, các nhà văn sáng tác trên máy tính,…). Nếu không chú ý điều chỉnh phù hợp với sức khỏe từng lứa tuổi, sự thay đổi thể chất sẽ ngày càng xấu đi, thậm chí dẫn đến mệt mỏi tứ chi, căng thẳng thần kinh và não bộ khi làm việc liên tục.
1/ Ưu điểm của laptop với người lớn tuổi
a/ Xử lý thông tin trong bộ não người và bộ nhớ laptop
Một sự thật không thể chối cãi là người già chịu thiệt nhiều nhất vì sự gia tăng tuổi tác sẽ tỷ lệ nghịch với khả năng hoạt động của não bộ, gây thiếu tập trung dẫn đến việc quyết định không chính xác khi vẫn còn làm việc.
May mắn thay, chiếc máy tính hay nói đúng hơn là laptop luôn là người bạn đồng hành giúp đỡ họ trong việc ra quyết định cuối cùng hay những đặc điểm, chi tiết nào khó nhớ đều được lưu lại trên máy tính giúp cho họ khi cần có thể lấy lại những thông tin trước đó. Một chiếc máy tính không bao giờ có dấu hiệu mệt mỏi nên việc xử lý "hàng núi" các thông tin khác nhau vẫn không bị nhầm lẫn.
Trong khi bộ não con người luôn phải hoạt động ở một mức độ cao để xử lý thông tin và đưa ra một quyết định thì một "bộ não" máy tính có thể chứa dữ liệu và thông tin nhiều hơn, giải quyết công việc mượt mà hơn, tùy thuộc vào không gian lưu trữ được kết nối đến. Với khả năng làm việc công suất cao hơn với nhiều dữ liệu hơn, đặc biệt là dữ liệu mà một bộ não người không thể giữ lại được (chẳng hạn như các phương trình phức tạp, các công thức tính toán khó nhớ,…), tất cả các thông tin đó lại có thể được đưa vào "bộ não" hoặc thuật toán của máy tính trong việc ra quyết định của mình, dẫn đến kết quả tốt hơn.
Máy tính có thể xử lý thông tin nhanh hơn nhiều so với một bộ não con người. Một lợi thế của máy tính khi đưa ra quyết định là bạn sẽ có những quyết định nhanh hơn và chính xác hơn so với một bộ não con người, dẫn đến kết quả bộ não người có thể được nghỉ ngơi, thư giãn và giảm tải các hoạt động thần kinh giúp cho người lớn tuổi sống và làm việc một cách thoải mái.
Bộ não người có thể thoái hóa theo thời gian nhưng "bộ não" laptop thì luôn bền bỉ và chính xác
b/ Laptop giúp giao tiếp với bạn bè, đồng nghiệp, và người thân trong gia đình
Khi con cái lớn lên, có gia đình riêng thì bố mẹ ở một nơi, con cái ở một nơi. Do bố mẹ bận rộn với công việc hàng ngày, chăm sóc con cái nên những người thân trong gia đình sẽ rất ít khi được gặp nhau, thăm hỏi và chăm sóc sức khỏe nhau.
Laptop giờ đây chính là "cầu nối" quan trọng với người già khi muốn liên lạc với con cháu, đồng hương hay "chiến hữu". Tuy không trực tiếp được gặp mặt nhưng nhờ có máy tính, con cháu lại được gặp mặt ông bà, người già được gặp lại bạn bè nơi "cố hương", ở nơi xa cách hàng trăm hoặc hàng nghìn km. Thời đại công nghệ đã đưa con người lại gần nhau hơn, laptop có trang bị camera trở thành một thiết bị không thể thiếu cho mỗi người, mỗi nhà và dù ở bất kỳ nơi đâu, chỉ cần kết nối Internet, chúng ta có thể nhìn thấy nhau như đang gặp mặt trực tiếp. Nhờ vậy mà người già luôn cảm thấy được an ủi, vui vẻ và không còn cảm giác cô đơn nữa.
Laptop là "chiếc cầu" kết nối người thân, gia đình và bạn bè ở xa cho người lớn tuổi những lúc cô đơn
c/ Điều hành công việc, thu thập thông tin
Với những người lớn tuổi, có thâm niên trong nghề nghiệp hoặc đang làm chủ một công ty "tại gia" thì việc điều hành trong công ty là rất cần thiết và quan trọng nhất là khả năng xử lý thông tin và lưu trữ giấy tờ.
Laptop là "công cụ" xử lý thông tin và tăng tốc độ hoàn tất công việc phù hợp bởi tính "cơ động" trong các công việc giao dịch thường ngày. Bên cạnh đó, laptop còn giúp bạn sử dụng công cụ thống kê, tính toán các công thức toán học phức tạp cho việc ra quyết định và đặt ra mục đích xa hơn mà không cần biết đến chi tiết của thuật toán được sử dụng để tính toán. Bằng cách này, bạn có thể sử dụng được nhiều công cụ phân tích phức tạp, xử lý thông tin và quản lý công ty hoặc điều phối công việc hiệu quả.
Máy tính có thể lưu trữ khối lượng lớn thông tin mà không chiếm quá nhiều không gian, như là trong trường hợp thông tin được lưu trữ dưới hình thức sách vở và tài liệu giấy.
Nhờ có laptop bên cạnh mà việc tìm kiếm những thông tin bổ ích cho sức khỏe, nghiên cứu và cập nhật những kiến thức mới sẽ nhanh chóng hơn khi mà những người lớn tuổi ngày càng khó khăn trong việc di chuyển từ nơi này đến nơi khác.
Laptop có khả năng lưu trữ thông tin nhanh và không chiếm quá nhiều không gian như tài liệu giấy
2/Khó khăn của người cao tuổi khi dùng laptop
a/ Ảnh hưởng đến cơ thể và khung xương
Chúng ta ai cũng biết người lớn tuổi nên đi lại, vận động để hạn chế các bệnh về tuổi già. Tuy nhiên, vận động quá nhiều không hẳn là tốt cho sức khỏe người lớn tuổi, chính việc vận động có điều độ mới làm cho thể chất người lớn tuổi được cải thiện hơn từng ngày.
Khi laptop ngày càng dần dần "đến gần" với mỗi người hơn thì lại mang theo những hệ quả không hề nhỏ cho sức khỏe. Không giống như những người trẻ, người cao tuổi làm việc lâu trên laptop có thể trở nên mệt mỏi – đặc biệt là ảnh hưởng lớn lên các đốt sống lưng, đốt sống cổ, đĩa đệm, cơ – xương – khớp.
Ngoài ra, người cao tuổi không còn sức chịu đựng dẻo dai và nếu liên tục phải cúi xuống nhiều và gập người tới để quan sát màn hình thì việc thoái hóa cột sống, đốt sống, đĩa đệm sẽ xảy ra nhanh chóng, thậm chí khi một người bị gai cột sống thì cũng là từ nguyên nhân này.
Ngồi lâu trước laptop sẽ gây ảnh hưởng xấu đến khung xương người lớn tuổi
b/ Ảnh hưởng đến thị lực do bức xạ
Theo ý kiến của Kerry Beebe – một chuyên viên đo mắt, phát ngôn viên của Hiệp hội nhãn khoa Hoa Kỳ và các chuyên gia cho biết: "Các nghiên cứu khác nhau áp dụng trên 10 người thì hết 9 người gặp hiện tượng mỏi mắt và có vấn đề về tầm nhìn nếu sử dụng nhiều giờ trên một máy tính, điều này có thể gây hại đôi mắt của bạn". Các chuyên gia tư vấn thường khuyên bạn nghỉ giải lao thường xuyên mỗi nửa giờ hoặc lâu hơn để giảm thiểu thiệt hại. Đối với những người lớn tuổi hơn thì thời gian sử dụng laptop ngắn hơn và nghỉ giải lao nhiều lần hơn trong ngày.
Ảnh hưởng của bức xạ màn hình khi nhìn lâu sẽ gây mỏi mắt, choáng váng và mệt mỏi
Các triệu chứng phổ biến nhất là: mỏi mắt, nhìn mờ, nhìn một hình thành hình đôi xếp chồng nhau không rõ, nước mắt quá nhiều, khô mắt và chớp mắt quá mức hoặc nheo mắt. Vấn đề thị giác cũng có thể gây ra vấn đề về thể chất như đau đầu và cổ hoặc đau vai. Vì vậy, điều này có nghĩa là bạn đừng bao giờ sử dụng một laptop không ngừng mà không có "điểm dừng" – Bạn nên luôn luôn nghỉ giải lao để giảm nguy cơ của bất kỳ các vấn đề về mắt và cơ thể.
Thực tế, việc lựa chọn một máy tính xách tay với một màn hình rộng hơn sẽ giúp tránh những tư thế căng thẳng do người dùng xem các văn bản trên một màn hình nhỏ. Người lớn tuổi ít có cơ hội làm việc "di động" như những người trẻ nên việc trang bị một màn hình tương đối lớn đủ để có thể nhìn thấy rõ được hình ảnh và font chữ là hợp lý. Một thực tế khác, laptop có màn hình lớn hơn sẽ đi chung với bàn phím lớn hơn, người lớn tuổi dễ dàng sử dụng và không bị mỏi cổ tay, sưng các đốt ngón tay. Nếu chi phí hạn chế, không thể mua một máy tính xách tay loại lớn, bạn có thể hướng dẫn họ tăng kích thước font chữ để tránh làm căng đôi mắt khi làm việc với laptop.
c/ Có thể gây ra các bệnh tuổi già
Ngồi trước máy tính có thể gây "lãng phí" rất nhiều thời gian cho bạn hay bất cứ người nào. Lãng phí vì chúng ta có thể bị cám dỗ hoặc đang cố gắng làm một điều gì đó thay vì có thể chia nhỏ công việc và đặt ra chế độ nghỉ ngơi hợp lý, nhất là với người lớn tuổi.
Đứng dậy, đi tới đi lui, nghỉ giải lao và tập thể dục sau một thời gian ngồi trước máy tính giúp làm giãn mạch, tăng tuần hoàn, lưu thông máu ở khớp xương là cách phòng ngừa rất quan trọng đối với tất cả mọi người, đặc biệt là với người cao tuổi bởi họ phải đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe khi tuổi tác ngày càng tăng.
Tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai và tăng sức chịu đựng. Tuy nhiên việc tập thể dục phải đúng bài bản và đều đặn thì mới có kết quả. Trước khi tập phải khởi động làm nóng cơ thể, không nên tập quá sức cũng như khuân vác vật quá nặng. Nghỉ ngơi sau những bài tập vất vả có thể giúp ngăn chặn bệnh đau đầu gối, thoái hóa khớp và các cơ xương ở người già.
Chạy bộ và tập thể dục giúp cơ thể người lớn tuổi dẻo dai và khỏe mạnh
d/ Lộ thông tin cá nhân
Một số lượng đáng kể người cao niên nhận thấy sự suy giảm trong bộ nhớ mà có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức của họ trong các hoạt động thường ngày hay khi cần ghi nhớ một thông tin nào đó trên máy tính. Nguy hiểm hơn là khi họ sử dụng máy tính truy cập các hộp thư cá nhân trao đổi dữ liệu khá quan trọng (Yahoo!Mail, Gmail,…), nhưng vì một chút "lơ đễnh", họ quên không thoát khỏi tài khoản và quên tắt máy thì khi người khác sử dụng máy tính sẽ có thể lấy được tài khoản của họ và gây ảnh hưởng đến công việc, bản thân, gia đình và bạn bè xung quanh.
Người già thường hay quên và dễ làm "mồi" ngon cho kẻ xấu khai thác thông tin cá nhân
Điều tiêu cực nhất về máy tính là đưa ra quá nhiều thông tin về bản thân của người sử dụng, nó có thể rất nguy hiểm nếu lộ lọt thông tin. Có nhiều người rất chủ quan trong vấn đề này, từ người trẻ cho đến người già, vì họ nghĩ không thể nào họ bị lộ thông tin. Tuy nhiên, do quá tin người, các nhóm lừa đảo trên mạng sẽ tìm cách giả mạo tên các thân nhân và lừa họ để đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mật khẩu và gián tiếp người thân cũng là con mồi bị hại. Người lớn tuổi sẽ không đủ khả năng, tỉnh táo để có thể tránh được những điều này vì họ chỉ quan tâm khi có người thăm hỏi họ. Đây là lý do tại sao bạn nên khuyên họ phải cẩn thận khi sử dụng máy tính.
* Lưu ý thêm về nhu cầu dinh dưỡng cho người cao tuổi
Người lớn tuổi ngoài việc chú ý đến các cơ xương khớp và thể chất khi làm việc với laptop thì cũng cần chú ý đến sức khỏe sau đó để có thể phục hồi lại những phần sức khỏe đã bị tiêu hao.
- Nguyên nhân do đâu?
Dưới tác động của sự lão hóa, chức năng của các giác quan bị suy giảm như mắt mờ, mũi bớt thính, vị giác không còn nhạy. Bên cạnh đó, việc răng yếu, cơ xương hàm teo nhão cũng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức nhai, khiến việc ăn uống thêm khó khăn. Ngoài ra, các cơ quan tiêu hóa như dạ dày, ruột, gan đều bị thoái hóa, ảnh hưởng xấu đến việc tiêu hóa và hấp thụ thức ăn, dễ gây tiêu chảy, táo bón.
Ở tuổi này, dù nhu cầu đạm ít hơn tuổi trưởng thành, khoảng 1-1,2g/kg/ngày, nhưng rất cần thiết cho quá trình tái tạo mô trước sự thoái hóa mạnh mẽ. Thạc sĩ Trần Thị Minh Hạnh thuộc Trung tâm dinh dưỡng TP.HCM cho biết: "Việc thiếu hụt đạm có thể dẫn đến việc cơ thể nhanh chóng suy nhược, tăng tốc độ lão hóa các cơ quan, suy giảm hệ miễn dịch, chậm phục hồi sau bệnh, dễ mệt mỏi, mất khối cơ. Mặt khác, thừa đạm có thể dẫn đến thừa cân, béo phì, ung thư đại tràng, tăng đào thải canxi và bệnh thống phong. Vì vậy người lớn tuổi cần có chế độ ăn cân bằng với lượng đạm hợp lý".
- Chăm sóc dinh dưỡng đúng cách
Thấu hiểu những thay đổi trong việc ăn uống, tiêu hóa khi lớn tuổi, chúng ta sẽ có chế độ dinh dưỡng phù hợp để duy trì sức khỏe và giảm nguy cơ bệnh tật:
- Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa như 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ xen kẽ, mỗi bữa chỉ nên ăn ít để cơ thể dễ tiêu hóa và hấp thu.
- Thay đổi thói quen chế biến: ưu tiên dùng các cách chế biến như hấp, luộc thực phẩm để giữ lại chất dinh dưỡng tối đa, hạn chế dùng dầu mỡ.
- Chọn những thực phẩm đảm bảo lượng đạm cần thiết nhưng vẫn dễ tiêu: các thực phẩm chứa đạm cung cấp cho người lớn tuổi tuy giàu đạm nhưng cần độ mềm phù hợp, không gây khó khăn khi nhai và quá nặng nề với dạ dày. Ngoài nguồn đạm động vật, người lớn tuổi còn rất phù hợp sử dụng những thực phẩm giàu đạm có nguồn gốc thực vật vừa dễ tiêu hóa lại lành tính, ít tạo thành các chất có hại trong quá trình chuyển hóa, bảo đảm cân bằng dinh dưỡng cho người lớn tuổi. Chính vì vậy, nguồn đạm thực vật cũng là một lựa chọn an toàn cho những người bệnh tiểu đường, tim mạch, loãng xương…, giúp tăng cường sức khỏe mà không ảnh hưởng đến tình trạng bệnh.
Càng lớn tuổi, sức khỏe càng mong manh; vì vậy, luôn cần được chăm sóc bằng chế độ dinh dưỡng cân bằng để họ có thể tận hưởng cuộc sống với sức khỏe tốt và tinh thần minh mẫn.